Konserwacja dokumentów zakonnych

Zakończono konserwację dokumentów z archiwum klasztoru karmelitów na Piasku.

Projekt zakładał wykonanie pełnej konserwacji dokumentów papierowych zachowanych w zbiorach Archiwum Klasztoru Karmelitów w Krakowie. Wybrano około 12 dokumentów, które z powodu zarażenia mikrobiologicznego (grzyb) zostały w czasie porządkowania archiwum (przed ponad 20 laty) odseparowane od reszty kolekcji i do dzisiaj nie włączone do katalogu.

Są to luźne dokumenty papierowe o różnej proweniencji. W większości dokumenty pochodzą z XVIII wieku, jedynie kilka wychodzi poza ten czas tj. 1691, czy 1827. Treść dokumentów dotyczy zazwyczaj spraw dwóch klasztorów karmelitów w Krakowie – na Piasku i przy kościele św. Tomasza, a także klasztoru lwowskiego. Akta te są niezwykle ważne dla badań nad zapleczem gospodarczym karmelitów krakowskich, ukazują zakres posiadłości, system dzierżawy i czynszów, wskazują na kształt niektórych budynków, jak młyn, kamienice czy zabudowania służebne (np. pralnia) poprzez dokładne opisy oddawanych w dzierżawę czy otrzymywanych testamentem zabudowań.

Dzięki nim dowiadujemy się na przykład o posesji umiejscowionej w okolicach tyłów obecnej narożnej kamienicy Karmelickiej i Garbarskiej. Leżała ona nad kanałem Rudawy (Młynówki). Dom, który tam wybudowali karmelici w 1750 roku służył jako pralnia. Na młynówce zbudowano kasztynę – specjalne grodzenie do płukania, a w pomieszczeniach stały kotły „do warzenia chust”. W 1765 roku karmelici ułatwiając rozpoczęcie działalności pralni zwolnili nowego dzierżawcę na rok z czynszu w zamian za pranie rzeczy klasztornych, dodając przy tym pieniądze na mydło i krochmal.

Wśród dokumentów częste są dzierżawy ogrodów należących do karmelitów w jego najbliższej okolicy. Większość dzierżawców nie umiejąc pisać stawiała jako znak trzy krzyżyki. W zbiorze odnowionych materiałów znalazł się również dokument regulujący podatki za sprowadzanie wina z klasztornych winnic na Węgrzech w 1765 roku.

Z konserwacji wrócił także zbiór dokumentów urzędowych w jęz. rosyjskim dotyczących klasztoru w Oborach zawierających zestawienie dóbr klasztornych w roku 1869. To jeden z nielicznych dokumentów zachowanych z tego klasztoru, który jako jedyny klasztor karmelitański nie uległ kasatom w zaborze rosyjskim.

Stan zachowania dokumentów przed konserwacją zagrażał nieodwracalnym zniszczeniem i uniemożliwiał przeprowadzenie prac badawczych. Ich konserwacja oczyściła z zabrudzeń, wzmocniła strukturę papieru i zabezpieczyła kruche fragmenty tekstu przed utratą. Cały plik umieszczono w specjalnie przygotowanym pudle. Po konserwacji obiekty będą udostępniane badaczom różnych specjalności (historykom, archiwistom, religioznawcom, historykom sztuki itd.) w Bibliotece i Archiwum Klasztoru Karmelitów w Krakowie oraz wprowadzone do obiegu naukowego. Poddane konserwacji obiekty będą również prezentowane podczas lekcji biblioteczno-archiwalnych i pokazów dla młodzieży szkolnej i studentów, które regularnie odbywają się w Klasztorze Karmelitów w Krakowie, a także podczas wystaw czasowych w muzeum klasztornym.

Konserwacja została zrealizowana w pracowni p. Ewy Pietrzak na podstawie projektu Pełna konserwacja zespołu dokumentów z zasobu Klasztoru Karmelitów w Krakowie (z lat 1691-1869). Zadanie to zostało sfinansowane w 89,55% ze środków publicznych w ramach konkursu Wspieranie działań archiwalnych 2019, organizowanego przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych oraz ze środków klasztoru karmelitów.

Klasztor karmelitów stara się o kolejne dofinansowania na konserwacje swych bogatych zbiorów. Obecnie złożony został projekt zakładający odnowienie i zabezpieczenie 21 dokumentów pergaminowych z lat 1398-1679.