Szymon Sułecki – Archiwum Zakonu Karmelitów

Zakończenie projektu zabezpieczenia rękopisów archiwalnych

W archiwum karmelitów na Piasku zakończył się tegoroczny projekt zakładający zabezpieczenie rękopisów archiwalnych w opakowania z bezkwasowej tektury.

Część rękopisów posiada ozdobne historyczne oprawy z ukuciami, które niszczyły sąsiednie obiekty. Inne o niewielkiej objętości, lub mające uszkodzone oprawy (grzbiety, oderwane okładki) narażone były na odkształcanie. Niektóre z ksiąg przez niefortunne usytuowanie na półce deformowały się. Dodatkowo korzystanie z archiwaliów powodowało drobne uszkodzenia w okładkach ksiąg sąsiadujących. Przed przystąpieniem do prac większość rękopisów od ponad 30 lat obleczona była w szary papier, który obecnie uległ zniszczeniu. To wszystko skłoniło do podjęcia decyzji dodatkowej ochrony zbioru.

Umieszczenie całości zbioru w pudła archiwalne zabezpieczyło je przed dalszą destrukcją. Część z nich oczekiwać będzie w ten sposób na konserwację. W projekcie przewidziano zabezpieczyć wszystkie rękopisy archiwalne objęte katalogiem drukowanym. W projekcie nie uwzględniono dokumentów pergaminowych i papierowych (poddanych już konserwacji) oraz akt luźnych oraz map, dla których przewidziano inne zabezpieczenia. Efektem prac jest zabezpieczenie 687 jednostek w jednolite opakowania ochronne.

Ważną korzyścią z umieszczenia archiwaliów w specjalistycznych pudłach jest zabezpieczenie ich w sytuacji przenoszenia archiwum, transportu czy ewakuacji.

Zadania jakie przewidziano w czasie realizacji tego projektu podzielono na kilka etapów:

1. Wymierzenie każdego rękopisu osobno dla stworzenia dla niego dedykowanego pudła.
2. Ekspertyza konserwatora. W czasie pomiarów i oczyszczenia konserwator dokonał szczegółowej oceny stanu zachowania zasobu. Zostały wybrane jednostki, które będą wymagały w przyszłości pełnej profesjonalnej konserwacji lub konserwacji zachowawczej. Ustalone zostały i sprecyzowane potrzeby naszej kolekcji, zaplanowane prace oraz wypracowana decyzja konserwatorska.
3. Oczyszczanie zbioru. Każdy rękopis archiwalny przed umieszczeniem w opakowaniu ochronnym został oczyszczony z kurzu oraz innych zabrudzeń. Wykonanie tego zadania wymagało zakupu odpowiednich narzędzi i materiałów, np. dedykowanego do tych prac odkurzacza czy materiałów wskazanych przez konserwatora.
4. Na koniec rękopisy umieszczone w pudłach zostały opisane i przeniesione do magazynu.

Zadanie pn. „Zabezpieczenie jednostek archiwalnych Archiwum Karmelitów w Krakowie na Piasku opakowaniami ochronnym” dofinansowano ze środków Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych. Wartość dofinansowania: 42 230,00 zł.

Prace przygotowawcze

Opinia konserwatorska

Oczyszczanie rękopisów

Opakowania ochronne

Rękopisy archiwalne w opakowaniach na półkach archiwum

Zakończenie 3. etapu prac konserwacyjnych dokumentów pergaminowych.

W grudniu 2022 roku zakończyły się prace związane z projektem konserwacji kolejnych 18 dokumentów pergaminowych ze zbiorów archiwum klasztoru karmelitów na Piasku. W obecnym projekcie pracami objęto 16 dokumentów kościelnych i 2 dokumenty władz świeckich. Kościelne dokumenty to większości przywileje i odpusty. Dwa dokumenty rozstrzygają spory o bractwo szkaplerzne w Krakowie z biskupem i dominikanami. Dokument królewski Jana Kazimierza z 1662 r. (AKKr Perg. 35) potwierdza przywileje dla klasztoru karmelitów dawnej obserwy w Bielsku Podlaskim, zaś dokument z 1622 r. (AKKr Perg. 23) wystawiony przez rajców miasta Lwowa zatwierdza najstarsze zapisy na rzecz klasztoru karmelitów we Lwowie. Największy dokument (AKKr Perg. 37) ma wymiary 89 x 63 cm. Jest to dokument zakonny z 1669 roku, w którym Marcin Charzewicz doktor św. teologii, prowincjał karmelitów w Polsce i na Litwie wymienia wszystkie przywileje bractwa Szkaplerza św.

W ramach projektu zostało przeprowadzonych dwadzieścia lekcji muzealno-kaligraficznych dla uczniów szkół podstawowych i licealistów. Uczestnicy zapoznawali się z rękopiśmienniczą twórczością dawnych stuleci (księgi liturgiczne, kodeksy biblioteczne, dokumenty pergaminowe), w tym zasadom tworzenia rękopisów, materiałami i narzędziami, a następnie próbowali swych umiejętności skryptorskich na warsztatach kaligrafii.

Zadanie pn. „Dziedzictwo Karmelu – konserwacja dokumentów pergaminowych ze zbiorów OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

Wartość dofinansowania: 48 000,00, całkowita wartość zadania: 65 700,00.

Odnowione dokumenty w 2022 r.

Prace zabezpieczające w archiwum zakonnym

Nasze archiwalia zostały poddane oględzinom przez dyplomowanego konserwatora. Okazało się, że wiele z nich wymaga konserwacji, część została wycofana z udostępnienia. Opakowania z tektury bezkwasowej zabezpieczą archiwalia przed dalszą destrukcją w oczekiwaniu na konserwację.

Trwają prace związane z oczyszczaniem ksiąg z zabrudzeń.

Zadanie pn. „Zabezpieczenie jednostek archiwalnych Archiwum Karmelitów w Krakowie na Piasku opakowaniami ochronnym” dofinansowano ze środków Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych. Wartość dofinansowania: 42 230,00 zł

Zabezpieczenie jednostek archiwalnych Archiwum Karmelitów w Krakowie na Piasku opakowaniami ochronnym

Otrzymaliśmy dotację dzięki, której będzie możliwe zabezpieczenie naszych archiwaliów przed zniszczeniem. Zaplanowaliśmy umieszczenie dokumentacji w formie księgi i poszytu w profesjonalne opakowania z tektury bezkwasowej. Uchroni to nasze archiwalia przed zniszczeniem mechanicznym (np. w czasie wyjmowania z półek, z powodu nietypowego formatu, etc.), pozwoli na zabepieczenie przed kurzem, a także podczas transportu.

Wszystkie archiwalia przeznaczone do tego projektu zostaną przeanalizowane przez dyplomowanego konserwatora w celu określenia stanu zachowania i wypracowania kierunku konserwacji na przyszłość. Poszczególne jednostki archiwalne zostną oczyszczone za pomocą zakupionego w ramach tego projketu specjalistycznego odkurzcza archiwalnego, a następnie umieszczone w opakowaniu ochronnym.

Zadanie pn. „Zabezpieczenie jednostek archiwalnych Archiwum Karmelitów w Krakowie na Piasku opakowaniami ochronnym” dofinansowano ze środków Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych. wartość dofinansowania: 42 230,00 zł.

Konserwacja dokumentów pergaminowych ze zbiorów OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie (cz. 3).

Klasztor OO. Karmelitów na Piasku otrzymał dofinansowanie na realizację prac konserwatorskich przy kolejnych dyplomach pergaminowych ze zbiorów archiwum klasztornego.

Celem tegorocznego zadania jest pełna konserwacja 18 rękopiśmiennych dokumentów pergaminowych. To unikatowe dokumenty pergaminowe, wystawione m.in. przez króla, papieży, biskupów w latach 1605-1889 dla klasztorów karmelitańskich (w Krakowie, Lwowie, Bielsku Podlaskim) oraz dokumenty zakonne dotyczące całych prowincji (małopolskiej i wielkopolskiej).

Realizacja prac konserwatorskich pozwoli zachować i zabezpieczyć te wspaniałe, historyczne dokumenty, a zaplanowana w ramach zadania zmiana sposobu przechowywania umożliwi ich bezpieczną ekspozycję. Po zakończeniu procesu konserwacji dokumenty będą eksponowane na wystawie stałej w Muzeum Klasztornym OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie.

Dodatkowo w ramach projektu przewidziano szereg lekcji muzealno-kaligraficznych.

Zadanie pn. „Dziedzictwo Karmelu – konserwacja dokumentów pergaminowych ze zbiorów OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

Wartość dofinansowania: 48 000,00, całkowita wartość zadania: 65 700,00.

PERGAMINOWE SKARBY

W grudniu zakończył się projekt konserwacji dokumentów, jakiego w 2021 roku podjął się krakowski klasztor karmelitów na Piasku. Zakładał on odnowienie 17 dokumentów pergaminowych: papieskich, królewskich i jednego zakonnego. Konserwację przeprowadziła Ewa Pietrzak – dyplomowany konserwator dzieł sztuki wraz z zespołem konserwatorów z Pracowni EM w Krakowie. Dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, pochodzącego z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego, oprócz konserwacji dokumentów zakupiono dwa regały do przechowywania odnowionych dyplomów pergaminowych.

Dokumenty można oglądać w Muzeum i Archiwum Klasztoru Karmelitów na Piasku w Krakowie. Ze względów konserwatorskich będą one eksponowane na zmianę.

Dla prezentacji efektów prac konserwatorskich przygotowano dwa filmy, z których dowiedzieć się można o dokumentach kościelnych i królewskich oraz zobaczyć pokaz chryzografii – złotej iluminacji wzorowanej na inicjałach z odnowionych dokumentów.

Dokumenty papieskie i zakonne

Dokumenty królewskie

Projekt „Dziedzictwo Karmelu – konserwacja dokumentów pergaminowych ze zbiorów OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie” dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.
Wartość dofinansowania: 49 500,00, całkowita wartość zadania: 61 932,73.

Dziedzictwo Karmelu – konserwacja dokumentów pergaminowych ze zbiorów OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie – cz. 2.

Dziedzictwo Karmelu – konserwacja dokumentów pergaminowych ze zbiorów OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie.

Klasztor OO. Karmelitów na Piasku otrzymał w 2021 roku dofinansowanie na realizację prac konserwatorskich przy kolejnych zabytkach rękopiśmiennych ze zbiorów OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie – dokumentów pergaminowych, wystawionych przez polskich królów, papieży, kardynałów i biskupów. To unikatowe materiały źródłowe do historii Polski i Krakowa. Sporządzane dla polskich klasztorów karmelitańskich, dokumentują dzieje Królewskiego Miasta, państwa i kościoła.

Realizacja prac konserwatorskich pozwoli zachować i zabezpieczyć unikatowe obiekty, a zaplanowana w ramach zadania zmiana sposobu przechowywania umożliwi ich bezpieczną ekspozycję. Po zakończeniu procesu konserwacji dokumenty będą eksponowane na wystawie stałej w Muzeum Klasztornym OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie.

Zadanie pn. „Dziedzictwo Karmelu – konserwacja dokumentów pergaminowych ze zbiorów OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie” dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.
Wartość dofinansowania: 49 500,00, całkowita wartość zadania: 61 932,73.

Prezentacja filmów o dokumentach po konserwacji.

Prezentujemy poniżej pięć filmów, jakie nagraliśmy w 2020 roku w celu popularyzacji naszego zbioru i ukazania wyników konserwacji 15 dokumentów pergaminowych.

W filmach znajdziecie Państwo podstawowe wiadomości na ich temat, a także zagadnienia dotyczące ich wytwarzania. Niezwykle interesujące są pokazy kaligrafii oparte o te dokument, które przygotował Grzegorz Barasiński z Krakowskiej Szkoły Kaligrafii.

1. Konsekracja kościoła w 1679 r.

2. Pierwsze dokumenty dla krakowskich karmelitów 1398-1401.

3. Filadelfie

4. Dokumenty królewski i miejskie

5. Dokumenty kościelne

Konserwację dokumentów dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych.

Zakończenie konserwacji dokumentów. Etap 1 (2020)

Zakończono konserwację wybranych 15 dokumentów pergaminowych ze zbiorów Archiwum klasztoru karmelitów w Krakowie na Piasku. Przez kilka miesięcy dyplomy były pieczołowicie odnawiane przez p. Ewę Pietrzak. Po tych pracach zostały umieszczone w specjalnych pudłach introligatorskich, które nie tylko zabezpieczają dokumenty przed działaniem nieodpowiednich warunków, ale również pozwalają na bezpieczną ekspozycję.

Dokument konsekracji kościoła z 1679 roku

Prezentujemy pierwszy film promujący nasze odnowione dokumenty. Tak jak wcześniej sygnalizowaliśmy zamiast bezpośrednich spotkań proponujemy pięć filmów o naszych dokumentach. Będą pojawiać się na naszej stronie i na fanpage co kilka dni. Zapraszamy.

Dokument ponownej konsekracji kościoła powstał w 1679 roku. Ukazuje stan odbudowy kościoła i zmiany dokonane po ruinie potopu szwedzkiego. Wymienia ołtarze poświęcone przez bpa Mikołaja Oborskiego.

Konserwacja dokumentu pergaminowego została przeprowadzona przez p. Ewę Pietrzak. Dyplom był bardzo trudny do ekspozycji ze względu na duże odkształcenie pergaminu. Po konserwacji został umieszczony w specjalnym pudle ułatwiającym jego przechowywanie i ekspozycję.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych”